Kvinneleg sjåfør og tyske sjåførar

Bodil er ingen stor sjåfør.  På landevegen køyrer ho om lag som dei fleste menn, kanskje litt fortare, og også meir forsiktigt ved forbikøyringar og i potensielt farlege situasjonar.  I byar klarer ho seg også bra så lenge ho får følgje sine eigne reglar om ikkje å stresse.  I praksis vil det seie at viss ho hamnar i feil fil og oppdagar det, så køyrer ho heller feil veg enn å skape ein farleg situasjon med stressa filskifte.  Mange passasjerar blir svært frustrerte over dette køyremønsteret.  I bykøyring er det og forbudt for passasjerar å snakke, sidan Bodil ikkje greier både trygg køyring og konversasjon samtidig.

Ho har berre to problem med å køyre tur-retur Murmansk: 1.  å fylle bensin på russiske bensinstasjonar, sjå link her om kvifor.  2.  Å rygge beine strekningar.

I dag oppsto situasjon nr 2.  Vi skulle over brua til Henningsvær, som er for smal til at to bilar kan møtast, men med møteplassar på kvar ende og oppe på midten.  Bodil køyrde oppover, og fekk møtande bil, som ikkje stoppa på møteplassen på toppen, men køyrde to meter forbi,  før han måtte stoppe. Han signaliserte at Bodil skulle rygge.  Bodil signalisert motsatt.  Svært negativt kroppsspråk til svar.  Bodil gjekk bort og prøvde å forklare at han hadde to meter å rygge bak til møteplassen, medan ho hadde 50 meter.  Den store mannlege tyskaren var tydeleg overbevist om at han no var ute for ein frekk og håplaus kvinneleg sjåfør, og høyrde ikkje etter.  Han køyrde nedover og måtte rygge oppover, og då hadde han forkøyrsrett.  Ein tyskar til bak han, kom rasande og bad Bodil rygge.  Like  uimottakeleg for norske reglar for køyring på smale vegar med møteplassar.   Fleire og fleire bilar kom til, og Bodil innsåg at det var berre å rygge.  Ho gledde seg til å utsetje dei lite lydhøyre tyskarane for si rygging:  minst 5 minutt, sannsynlegvis nærmare 15 minutt med slalåmkøyring (ho klarer ikkje å rygge beint) til næraste møteplass.  Ho innsåg at det var barnleg, og bad sist ankomne tyskar om å rygge bilen til Bodil dei 50 metrane nedover til møteplassen.  Det gjorde han på 20 sekund.

Forsmedeleg å ha all rett på si side,  greie å oppføre seg fornuftig blant bjeffande, store, tyske mannfolk, og likevel vite at dei syns ho var ei håplaus dame.  Ho angrar på at ho ikkje rygga sjølv.

 

Tatjanas forretningside for ungkarar i Valldal

Då vi fekk finever, likte dei russiske damene seg godt i Storfjorden, Valldalen og på Trollstigen.  Tatjana har plukka jordbær på Borkenes ved Harstad, og ville gjerne ned i åkrane i Valldal.  Tatjana vil også gjerne gifte seg med ein norsk mann med eige hus og eigen bil.  Gjerne i Valldal, og ho stråla då ho høyrde at det er mange ungkarar i området.  Forretningsstrategien kom kjapt på plass:

1.  Starte Amnestygruppe i Valldal, og sørge for at det blir ei veldig god gruppe

2. Invitere andre amnestymedlemmer frå heile verda til Valldal for å lære av den geniale gruppa.  Dei betalar for opplæringa ved gratis jordbærplukking

Ungkarar i Valldal:  slike tilbod får de ikkje kvar dag!  No har de sjansen.

Familiebesøk

Vi måtte besøke Tone, både for å få vafler med rørte bringebær/ripsbær, og for å sjå på teppet som Eldrid laga til 50-årsdagen hennar. 

 Quilten tar utgangspunkt i ein stein med mosaikk utanfor Cafe Letho i Murmansk, og så har Eldrid  lagt inn bilete frå den store Nordkalotturen vår sommaren 2007.  Det var morosamt for Tatjana og Irina å finne att bilete av seg sjølve

På vegen heim frå Runde, var vi innom Elisabeth, dotter til Tone, Ludvik og dei tre borna;  Arne Johan (på hoppesko under), Adrian (med rulleskøyter) og Magne, som spelar fotball med Irina.

 

 

 

 

 

 

 

Når Besta Tone kjem på besøk, blir ho altid møtt av begeistra gutar som hyler beeestaa, og hengjer seg rundt halsen på ho.  Denne gongen sprang Adrian også begeistra hylande inn i huset og ropte: mamma, mamma, vi har russarar på besøk, vi ha russarar på besøk!!  Vi som huskar den kalde krigs trugsmål om russarane som kunne kome, tykte det var ekstra morosamt. 

Både Tatjana og Irina måtte prøve trampolinen.  Nye hyl kom frå Adrian:  mamma, mamma, russisk dame et løvetann!!!

 

Besøk på Runde og om fjellturar

Endeleg kom fineveret, og då må ein ut på tur.  Mor Johanne er lett på foten, og går på fjelltur så snart ho kan. Lett tilgjengelege Runde med flott utsikt og fuglar, brukar å vere vinnar når ein har gjestar.  Fordi vi var utrygge på kor vått det var etter alt regnet, vart ikkje turen lenger enn til enden av vegen oppe på fjellet i Goksøyra.  Dei russiske damene var begeistra. 

Vi måtte fortelje om då Alassane frå Mali, også vart dregen med på familietur på fjellet der nokre få veker etter at han kom til Norge.  Då han hadde blitt varm i trøya i Hammerfest eit par år seinare, hadde han følgjande refleksjon:  Alle kameratar ber meg med på fjelletur.  Og ka e fjelletur? Jo, du går og går og går og går og går og går og går og går og går og går, og så sit du ned og et mat, og så må du gå, og gå og gå og gå og gå og gå til du e hjemme.  Og når de inviterer, så sier de det som om det e det fiiiiinaste de kan tilby – og så finns det ikkje engong et diskotek der!!!

Mor mi syns det var lit trist at han ikkje hadde sett pris på fjellturen, så ho trøysta seg med at han hadde i alle fall fått sett fuglane.  Ja, det gjorde han, og han syns at nordmenn var idiotar som lar så mykje god mat vere i fred.  Eg måtte halde han att då han gjerne ville gi mor Johanne ei fin gåve:  to måsar som vi kunne ha til middag!!

Irina og Tatjana sette pris på fjellturen, og ville ha bilde av seg med utsikt i retning Ålesund

Møte med Amnestygruppa i Hareid-Ulstein

Bente inviterte til ei lita sommarsamling  for å få møte dei russiske gjestane.  Tatjana og Irina tok over kjøkkenet til Bente, og laga squashpannekaker:  raspa squash, dill, egg, salt og krydder, litt kveitemjøl.  Morgontimana hadde  vore brukt til å lage kake:  fruktfromasj basert på rjøme.  «Hilsen fra Bodil» står det på kaka

 

 

 

 

 

 Vi hadde ein fin kveld saman.  Irina og Tatjana fortalde om forholda i Russland.  FSB  (tilsvarande KGB i Sovjettida) trakasserer folk som set i gang aktivitetar som kan utfordre makthavarar.  Dei blir kalla inn til samtale, og arbeidskollegaer og naboar blir utspurde.  Fleire som Amnesty Hammerfest har samarbeidd med, har vore utsett for dette, og blei m a spurde om kontakten med Amnesty.  Nokre blir redde, og vil slutte, andre vil halde fram med arbeidet sitt.  Irina la sterk vekt på at i denne situasjonen er det viktig for dei å halde på kontakten med menneskerettsorganisasjonar i vestlege land.  Samtalen gjorde inntrykk på deltakarane, og det kom mange innspel om gode strategiar. 

Agnes, Irina, Tatjana, Bente, Sissel og Bodil var med på møtet. Mor Johanne tok bildet. Kunstnaren Bente gav dei russiske damene kvar sitt par tøfler, som dei ikkje har råd til å bruke, men vil henge på veggen heime.  Irina var særleg fornøgd med symbolet på sine tøfler:  eplet er symbol for Yabloko, partiet ho arbeider for (søsterparti til norske Venstre).

 

 

Tomt og bygging på Hareid

Bodil skal ha anten leilegheit eller hus på Hareid, og damene måtte sjå på tomta.  Dei var imponerte over utsikta, sjølv i regnver.  Bodil vil ikkje ha hagestell, og seier at ho skal asfaltere tomta og setje ut nokre blomsterpotter.  Tatjana fridde til Bodil på grunnlag av tomta, og tilbaud seg å bytte kjønn sidan begge har tradisjonell kjønnsorientering.  Ho var ikkje heilt enig i asfalteringsstrategien:  vi skal ha morellebærtre, vi skal ha tomater, vi skal ha squash, vi skal ha solbærtre, vi skal ha paprika, vi skal ha poteter, vi skal ha gulrøtter – og så kan du få ha din kjære asfalt.  Dagen etter var ho på seniordans på eldresenteret på Hareid, og oppdaga at kjønnsskifte ikkje er nødvendig:  ho kan berre ta eit blått band og henge rundt halsen, så blir ho mann. 

Søster Tone, svoger Asbjørn, Irina og Tatjana diskuterer kvar potetåkeren skal vere

Jonsokfeiring på Hareid

Vi hadde fortalt dei russiske damene om gamle jonsokskikkar på Røyset: alle barn i skulealder var med på å øve inn program kvar kveld frå 17. mai og fram til jonsokdagen.  Sketsjar, leikar, songar, og konkurransar skulle det vere.  Etter øving vart det samla rusk og trekapp til jonsokbål, som i alle fall måtte vere større enn det dei hadde i Hovden på andre sida av vatnet.  Sjølve arrangementet var i ei av løene på Røyset, og begynte ikkje før kl 9 om kvelden fordi folk måtte gjere frå seg fjøsen først.  Dermed vart bålet først rundt midnatt, og leikar og dans på vollen rundt bålet ein time eller to utetter.  Jonsok var ein av dei store dagane i året. 

Holesanden er ikkje heilt det same.  Bodil syns det var triveleg å møte mykje kjentfolk der, men dei russiske damene måtte ete rjømegraut.  I god russisk heltetradisjon, åt dei opp alt dei fekk på tallerkenen.  Tatjana trengde litt støtte, ho lurte på kva ho fekk viss ho åt dette, og blei lova ein fin, norsk kjæreste.  Det motiverte til ei skei for kjæresten, to skeier for kjæresten… til alt var borte.  Flink jente.  Dei etterlyste bål, og vi måtte heilt til Brandal for å finne det.  Det var godt å kome heim til mor Johanne og få litt saltmat å smake på.  Damene hadde også kjøpt nyplukka jordbær i Valldalen, så kvelden vart avslutta med jordbærorgie i stova på Røyset . På bildet  ser de at bror Rune kosar seg med jordbær og russiske damer

Så reiste vi frå Oslo..

og kom til nytt landskap.  Ingeniøren Tatjana fekk beundre byggverket som rundt 1994 heitte Vikingskipet, men som no på skilta heiter Hamar Olympiahall.  Deretter sto Lillehammer for tur.  Etter Storgata, måtte vi sjå på dei olympiske anlegga.  Tatjana meinte at ho ville klatre opp hoppbakken, men ho blei anbefalte å heller hoppe ned bakken.  Byen, dei olympiske anlegga og utsikten frå hoppbakken var godt omtykte. 

   

Ferda gjekk vidare mot Sunnmøre, og ettersom overnatting var nødvendig, vart Sota Sæter i Skjåk valt.  Sæbjørn Forberg fortel ofte om kor fint det er der, og inviterer til besøk som hittil ikkje har vorte noko av.  Dei russiske damene var begeistra for fjellheimen.  Bekkesus i staden for bilsus, vakre fjell, kuer, tømmerhus som luktar godt, nydeleg mat, hyggelege folk, ei flaske rødvin, perfekt kveld.  Mandelpotetene vi fekk, var til og med kjøpt frå Sæbjørn, det forklarte den gode smaken.  Bekken blei brukt til tannpuss, vask og påfyll av vassflasker.

 

 

 

 

 

På vegen over til Sunnmøre hadde vi skodde og regn.  Dermed vart det lite utbytte av Geiranger, Flydalsjuv og utsikt frå vegane.  Vi stogga likvel på Union hotell for å beundre dei sju søstrene til Marianne Heske, eit kunstverk Bodil også skal ha i den nye heimen sin. 

Medan Bodil ser fossar av gull som flyt nedover trygg fjellside i sol mot glitrande fjord, såg dei russiske damene trugande svarte fargar som kanskje var på veg til å ta over bildet.  Ulik oppleving er vel teikn på godt kunstverk?

 

 

Kven bygde landet?

Skyskrapar med hol i i La Defense

I ein kaferefleksjon om kor fast det sit at Norge er eit fattig land for oss som voks opp før oljerikdommen kom på 70-80-talet, meinte Tore at vi sjølv den tida hadde store ressursar som aluminiumsverka og den kraftintensive industrien, og handelsflåten.  Underteikna, som er stor beundrar av norske kraftverk og lange rørgater, skyskraparar (særleg den i La Defense i Paris med hol i,  stor demonstrasjon av fransk prioritering av estetikk føre økonomi), Snøhvit i Hammerfest, store båtar,  og andre menneskeskapte storverk, fortalde at dette bleiknar etter å ha køyrt den vesle strekninga på mindre enn  femti mil mellom Kirkenes via Murmansk til Kandalaksja.  Rett nok er fabrikkane stygge og forureininga grov, men ein kan sjå at planlegging for å få til velfungerande samfunn har vore god.  Å bygge ein fabrikk, hus og infrastruktur,  deretter flytte 120 000 menneske dit, som arbeider på fabrikken, i infrastrukturen i byen og er lærarar og studentar på eit teknisk universitet, alt dette i løpet av 3-5 år:  skal ein vere dødsimponert eller livredd for slik evne til plan og organisering?  Sidan Irina tidlegare ved attforteljing om oppbygginga av Apatity på 60-talet, har gjort meg merksam på at det var gulagfangar som bygde vegen gjennom Nordvest-Russland, og også dei tidlege industribyane som Kirovsk, Monchegorsk og Olenegorsk,  la eg til det.  Då small det historiekorrigering frå Tatjana:  det var Komsomol (ungkommunistar) som bygde den vegen.  Heftig diskusjon mellom Irina og Tatjana følgde.  Vi trur Irina hadde best argument for at Komsomol-forteljinga er feil historie:  Ungkommunistane hadde kanskje ei lita hand med her og der, men arkiva på Solovky viser kor mange tusen fangar som døde i den perioden vegen og desse samfunna vart bygde.

 Her  finn de lenke til kart over Gulagleirane i Russland.  Som de ser, var det mange av dei på strekninga mellom Murmansk og Kandalaksja (Kvitesjøen).

Operaen i Oslo

Vi  var spente på operaopplevelsen.  Irina var oppteken av operaen m a fordi Den norske opera har besøkt Murmansk fleire gonger, og ho har hatt vore begeistra for framføringane deira.  Ho er særskilt i glad i dei fordi dei også besøker fengsla og syng der,  noko fangane set veldig stor pris på. 

Tatjana hadde vore og sett på operaen før.  Ho er sterkt i tvil om  kvalitetane og kompetansen til norske arkitektar og ingeniørar:  alle russiske ingeniørar veit at ein kan ikkje gå på marmor medan det er kuldegrader, det er så glatt at det er livsfarleg.  Ergo: ingen marmor ein skal gå på i områder i Russland der det kan finnast kuldegrader.   I tillegg sprekk marmoren i store temperaturvekslingar.  Alle russiske arkitektar og ingeniørar veit også at ein aldri skal setje inn eitt trappetrinn her og der, det må vere minst to saman slik at dei blir synlege for folk.   Norske arkitektar og ingeniørar kan ikkje ha mykje kunnskap om å bygge trygge område for folk når dei kan setje opp eit slikt bygg.  Behovet for solbriller er også stort på det kvite taket.  Det har blitt ei god inntektskjelde for solbrilleseljarar.  Etter turen, meinte Irina at bygget er svært vakkert.  Dei syntes det var sleipt å først bygge inn farlege moment for publikum, og deretter seie frå at folk sjølve er ansvarleg for ulukker!